Warmińskie safari

 

Sarny są fotogeniczne. O świcie skubią zioła w towarzystwie polujących bocianów, żurawi z młodymi biegusami, zdolnymi do lotu dopiero latem. Rozglądają się wokół nieświadome cudzej obecności. W mateczniku korzystam z zasłony krzewów nad kałużami stawów, kęp brzóz i olch, gałęzi wikliny porastającej obrzeża rowów. Łażę polnymi drogami, kryjąc się za zbożem z chabrami albo za miedzami, sypialniami zajęcy. Staram się iść powoli. Często przystaję, by się rozejrzeć przed następnym krokiem. 

Sarny nie reagują na jednostajnie przesuwające się samochody, motocyklistów, rowerzystów. Niepokoi je raptowna zmiana prędkości, hamowanie, nagłe zatrzymanie albo ruchoma sylwetka człowieka, kojarząca się zapewne z myśliwymi. Widząc w otoczeniu przebłyski nietypowego ruchu alb nagłego zatrzymania się, reagują ucieczką. Wtedy poszczekują. Ich szczekanie nerwowe, histeryczne, urywane. Jakby brakowało im tchu. Nie lubię takich chwil naznaczonych strachem. Przed każdym więc krokiem, kiedy muszę wyjść spoza zarośli, wychylić się zza pnia drzewa, wypatruję szczegółów zdradzających obecność zwierząt: parostek, uszu, czarnych oczu, lusterka…

 

Sarny w zbożu lub gęstwie ziół to przede wszystkim uszy, którymi nasłuchują dźwięków otoczenia. Koziołki prezentują swoje parostki, częściej regularne, niekiedy jednak niesymetryczne lub nawet tylko o jednej tyce świadczącej prawdopodobnie o defekcie genitaliów. 

 

 

 

 

Myślę wtedy o takiej dotkniętej „defektem” sarnie:

- Jednorożec.

W oczach tak zwanych „profesjonalnych” myśliwych to selekty, rzekomo psujące pulę genetyczną gatunku. Wśród nich postrzałki, także sarny, które mimo to potrafiły nadal rodzić i wychowywać potomstwo. Przekonanie myśliwych, że zwierzęta nie mają prawa do choroby, kalectwa, życia wbrew fizycznym przeciwnościom losu, jest anachronizmem w XXI wieku. Myślistwo dzisiaj barbarzyńskim przeżytkiem usprawiedliwiającym instytucjonalnie usankcjonowaną przyjemność zabijania.

 

Trudno zobaczyć takie uszy w zbożu

Najbardziej lubię fotografować o świcie, w świetle brzasku, wśród słonecznych plam w krajobrazie i smug przenikających zamglone drzewa, zarośla, zmiękczone wilgocią przestrzenie łąk i pól z dojrzewającym zbożem. Krocząc labiryntem polnych dróg i ścieżek wydeptanych przez jelenie, sarny czy dziki przemierzające okolice, rozglądam się wokół i chwytam aparatem każdy obraz, na pozór banalny, a jednak jakimś cudem przyciągający uwagę. 

 

Gąsiorek śpiewająco-skrzeczący

 

Pretekstem do naciśnięcia spustu migawki bywa przebłysk światła między pniami drzew; iskrząca się rosa na liściach trawy, na pajęczynie; krople wody na kwiatach; ruch ptactwa w gałązkach dębów czy brzóz na poboczu; gąsiorek na wysuszonej łozie lub mazurek w kwiatach jabłoni; kwilący błotniak na słupie; klekocące bociany w trawie. 

Biała tęcza

 

To może być biała tęcza nad wypukłą powierzchnią skoszonej łąki; przelatujące żurawie; grzywacze albo kosy na drutach ułożone w nutowy zapis na pięciolinii drutów elektroenergetycznej linii zasilającej; „narzekający” z podmokłych zagajników czarny dzięcioł; dudek zasiedlający przydrożne pomnikowe dęby i klony; w końcu i… sarny.

 

Łazikując po okolicy, miewam wrażenie, iż zwierzęta już mnie znają. Kiedy dostrzegam wystające z trawy, koniczyny, znad kłosów zboża uszy, parostki, ciemne oczy w konturze głowy, zastygam, opieram aparat na kijach do trekkingu, celuję, kadruję. Jeśli mam czas, korzystam z dotykowych możliwości ekranu, dzięki czemu obiektyw ogniskuje na oznaczonych pikselach a nie na przeszkadzających źdźbłach. Podczas foto-sesji obserwuję z nieustającym zdumieniem zachowania świadczące o inteligencji zwierząt.

 

Sarny mają frapującą mimikę. Można dostrzec stany ich ducha. Kiedy są czujne, bo dostrzegą plamę zastygłego w bezruchu fotoamatora, potrafią długo przewiercać wzrokiem. Czasem udają, że przestają obserwować, pochylając się ku ziołom, by znienacka podnieść głowę i sprawdzić, czy się przesunąłem. Czasem zaś przemieszczają głowę odrobinę w lewo, w prawo lub ją przekręcają, by pogłębić ostrość widzenia. Po latach nie daję się zwieść ich czujności. Staram się chodzić w cieniu, na tle zarośli, zwykle pod wiatr, zwykle po cichu, przesuwając się o centymetry dla lepszego ujęcia. Nie podchodzę jednak do miejsc, w których odpoczywają, rodzą, leżą w połogu, zostawiają narodzone koźlęta w ukryciu. Nie cierpię aranżowanych zdjęć naruszających strefę intymności i bezpieczeństwa fotografowanych zwierząt i ptaków. Zdjęcia z bliska mam tylko dlatego, że zwierzęta same zmierzają w moim kierunku nieświadome obecności.

 

Kiedy mnie nie widzą, potrafią swoim zachowaniem wyrazić radość z życia. Bawią się ze sobą i swoim otoczeniem. Kiedyś fotografowałem koziołka bodącego świerczki tylko dlatego, że po każdym tryknięciu parostkami otrząsały się z rosy. Filmowałem roczne koziołki z parostkami w scypule,  siłujące się na łące, zapierające się kopytkami o rozmiękły grunt, rozrzucające trawę i grudy. Markowały walkę, przy okazji ścierając łaskoczący scypuł. Zmęczywszy się, zadyszawszy, aż im para uchodziła z pysków, spacerowały potem przytulone do siebie i zajadały świeże pędy.

 

Nieopodal spotykam rodzinę: sarnę, dorosłego koziołka i dwójkę roczniaków nadal trzymających się rodziców. Sarny zbierają się w rudle na zimę. Wiosną i latem chodzą razem tylko w rodzinach, rzadko jednak z koziołkiem ojcem. Pasąc się, dbają o siebie wzajemnie. W chwili, w której jedna sięga po pokarm, pozostałe baczą na wszystkie strony, każda w innym kierunku.

 

 

W takim otoczeniu zobaczyć sarnę to sztuka

 

Portrety saren wzruszają. W chwilach spokoju potrafią okazać zachwyt otoczeniem. Łatwo zarzucić mi bambinizm, jednakże na przestrzeni lat zgromadziłem kolekcję zdjęć dokumentujących, że zwierzęta potrafią wyrazić swoim zachowaniem całą gamę uczuć i emocji wcale nam nieobcych. Nie jesteśmy wyjątkowym gatunkiem. Podlegamy tym samym prawom biologicznym. Nasze poczucie wyższości wynika tylko z tego, że za mało wiemy o współżyjących z nami gatunkach i przez swoją próżność odmawiamy im inteligencji, uczuć wyższego rzędu, na przykład zachwytu krajobrazem, a także zdolności do socjalnych i prospołecznych zachowań.

 

Karmienie

Jeśli czegoś żałuję, to tego, że nie wymyślono cyfrowych aparatów fotograficznych wcześniej, jeszcze w ubiegłym stuleciu. Dopiero z pierwszym cyfrowym Kodakiem  nauczyłem się inaczej patrzeć na świat i dostrzegać o wiele więcej. Czas zatrzymany w kadrze to zakonserwowana chwila „teraz”. Niczym wspomnienie zapisane w synapsach i naznaczone emocją.

 

To „moje” sarny, żadne inne. To „moje” ptaki, żadne inne. To „moje” podręczne safari, żadne inne.